Szkodniki

Mszyce żerują na większości gatunków roślin, wysysając z nich soki. Zaatakowane rośliny mają na liściach jasne przebarwienia. Z czasem liście stają się żółte i skręcone. Mszyce mogą przenosić choroby wirusowe roślin.

Nicienie

Nicienie występują w uprawach polowych warzyw, roślin jagodowych oraz w uprawach szkółkarskich. Są to szkodniki glebowe, które żerują na korzeniowych częściach roślin, ale mogą także przenosić wirusy, bakterie i grzyby. Do ich grupy należą: korzeniak szkodliwy, sztylak zmiennogłowiec oraz guzak północny.

Śmietki

Śmietki są spotykane w wielu uprawach, zależnie od odmiany. Objawem ich żerowania są brunatne przebarwienia i gnijące fragmenty na szyjce korzeniowej roślin, które mogą doprowadzić do zahamowania wzrostu. Do śmietek zaliczają się: śmietka ozimówka, śmietka cebulanka, śmietka kapuściana, śmietka kiełkówka, śmietka ćwiklanka oraz śmietka sałatówka.

Przędziorki

Przędziorki żerują m.in. w uprawach jagodowych i warzywniczych, a także na roślinach ozdobnych, wysysając z nich soki. Objawami ich obecności są żółte, mozaikowate plamy i pajęczyna na spodniej części liści. Najczęściej występują: przędziorek chmielowiec, owocowiec, lipowiec, sosnowiec i szklarniowiec.

Wciornastki

Wciornastki atakują głównie warzywa, jednak mogą się pojawić także w innych uprawach. Wysysają soki z roślin, prowadząc do powstania srebrno-szarych plam, z widocznymi czarnymi odchodami. Do wciornatsków zalicza się: wciornastek tytoniowiec, zachodni, kalarepowiec, grochowiec i lnowiec.

Chowacze

Chowacze występują m.in. w uprawach rzepaku. Ich samice składają jaja wewnątrz roślin, gdzie po wykluciu żerują larwy. Uszkodzone rośliny żółkną i zasychają, co prowadzi do zwiększenia łamliwości pędów. Najczęstszymi chowaczami są: chowacz brukwiaczek, czterozębny oraz podobnik.

Pchełki

Pchełki mogą pojawiać się w wielu uprawach, w zależności od odmiany. Pchełka lnowa żeruje na liścieniach, niszcząc stożek wzrostu, co prowadzi do nadmiernego rozgałęziania się roślin. Larwy pchełki rzepakowej wgryzają się do głównych nerwów liści, pozostawiając widoczne otwory, a przy dużym nasileniu inwazji całe liście mogą być sitowato podziurawione.

Pryszaczarki

Pryszczarki wysysają soki z roślin, prowadząc do ich żółknięcia i deformacji. Najczęściej można spotkać pryszczarka kapustnika, jabłoniaka, gruszowca czy namalinka łodygowego.

Szkodniki roślin uprawnych

Szkodniki upraw mogą wywoływać szkody na różnych etapach cyklu życiowego roślin, począwszy od siewu, aż po zbieranie plonów. Ich żerowanie na liściach, łodygach, kwiatach czy korzeniach roślin uprawnych może prowadzić do deformacji, obniżenia ilości i jakości plonów oraz stresu roślin, co wpływa negatywnie na efektywność produkcji rolnej.

Zagrożenia dla upraw rolniczych

Szkodniki upraw stanowią poważne wyzwanie ekonomiczne dla rolników. Konieczność stosowania insektycydów i innych środków kontroli szkodników wiąże się z wysokimi kosztami, które dla wielu gospodarstw rolnych mogą być znaczącym obciążeniem.

Dodatkowo spadek ilości i jakości plonu prowadzi do obniżenia rentowności gospodarstw.

Metody zwalczania szkodników

Monitorowanie upraw

Regularna lustracja pól uprawnych i sadów umożliwia wczesne wykrycie obecności szkodników i podjęcie odpowiednich działań. Najczęstszymi sposobami monitorowania plantacji jest stosowanie pułapek feromonowych oraz obserwacja roślin pod kątem widocznych objawów uszkodzeń. Odpowiednie rozpoznanie szkodnika pozwoli na dobrze dopasowaną interwencję.

Ochrona insektycydowa

Insektycydy to chemiczne środki owadobójcze, dostępne w formie sprayów, proszków lub granulatów. Ich działanie może powodować śmierć owadów lub zahamowanie reprodukcji.

Zastosowanie insektycydów wymaga zachowania ostrożności i przestrzegania zaleceń producenta, ponieważ niektóre z substancji mogą stanowić zagrożenie dla pożytecznych organizmów, takich jak pszczoły czy inne owady zapylające. Właściwie stosowane nie zagrażają bezpieczeństwu.

Metody biologiczne zwalczania szkodników

Biologiczne zwalczanie szkodników polega na wykorzystaniu naturalnych wrogów do kontroli ich populacji. Wprowadzenie takich drapieżników jak błonkówki czy chrząszcze, które polują na szkodniki roślin lub ich larwy, może być skutecznym sposobem na kontrolę populacji szkodników.

Metody biologiczne są bezpieczne dla środowiska i mogą być wykorzystywane w uprawach ekologicznych.

Mechaniczne zwalczanie szkodników

Mechaniczne metody kontroli szkodników opierają się na wykorzystaniu fizycznych barier i technik, chroniących uprawy rolne. Wykorzystanie ochronnych tkanin, pułapek klejących oraz właściwa agrotechnika stanowią efektywne metody, które pomagają ograniczyć szkody wyrządzone przez szkodniki roślin.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Jakie są skuteczne metody zarządzania szkodnikami?

Do skutecznych metod kontroli szkodników zalicza się monitorowanie plantacji, odpowiednią agrotechnikę oraz zastosowanie insektycydów po przekroczeniu progu szkodliwości szkodnika.

Jakie są najbardziej powszechne szkodniki roślin w Polsce?

Najbardziej powszechnymi szkodnikami upraw w Polsce są mszyce.

Jak zwalczać szkodniki w uprawach ekologicznych?

Zarówno insektycydy biologiczne, jak i mechaniczne metody zwalczania szkodników mogą skutecznie uporać się ze szkodnikami upraw, bez konieczności użycia chemicznych środków owadobójczych. W takiej sytuacji niezwykle ważna jest regularna, dokładna lustracja plantacji.

Czy insektycydy biologiczne są bezpieczne dla środowiska?

Biologiczne metody zwalczania szkodników wykorzystują naturalne mechanizmy kontroli szkodników, dzięki czemu są bezpieczniejsze dla środowiska niż metody chemiczne.

Czy istnieją środki profilaktyczne przeciwko szkodnikom?

Działania zapobiegawcze przeciwko szkodnikom obejmują stosowanie zaprawionego materiału siewnego, właściwy płodozmian czy regularne odchwaszczanie pola i niszczenie resztek pożniwnych, gdzie zimują larwy niektórych szkodników.

Bibliografia

Bereś, P., Erlichowski, T., Piszczek, J., Pruszyński, G., & Ulatowska, A. (2017). Atlas szkodników roślin rolniczych. Hortpress.
Obrępalska-Stęplowska, A., & Sosnowska, D. (2008). Czynniki chorobotwórcze w biologicznym zwalczaniu nicieni–szkodników roślin. biotechnologia, 2(81), 115-130.
Walczak, F. (2010). Monitoring agrofagów dla potrzeb integrowanej ochrony roślin uprawnych. Fragmenta Agronomica, 27(4), 147-154.
Matuszak, W. (2015). Przechytrzyć śmietki!. Top Agrar Polska, (03).
Dobies, T. (2004). Nicienie-pasożyty roślin (Nematoda, Tylenchida, Dorylaimida) szkółek leśnych. Acta Sci. Pol. Silv. Calendar. Rat. Ind. Lignar, 3(2), 33-48.
Labanowska, B. H. (2016). Przędziorki i szpeciele. Hasło Ogrodnicze, (03).
Zawirska, I., & Walkowski, W. (1997). Wciornastki na pszenicy ozimej i zycie w Polsce. Ochrona Roślin, 41(06), 11-12.
Obarski, J. (1962). Chowacze-Ceutorrhynchus Germ.(Coleoptera, Curculionidae) występujące w Polsce na roślinach krzyżowych. Prace Naukowe Instytutu Ochrony Roślin, 4(2).
Walczak, B., Kelm, M., & Karp, R. (1997). Wplyw uszkodzeń spowodowanych przez chowacze łodygowe na jakość nasion rzepaku. Progress in Plant Protection, 37(2), 22-24.
Kalinowski, M. (2018). Poznajemy szkodniki-pchełki ziemne i rzepakowa. Tygodnik Poradnik Rolniczy, (31-32).
Skuhravá, M., Skuhravý, V., Skrzypczyńska, M., & Szadziewski, R. (2008). Gall midges (Cecidomyiidae, Diptera) of Poland. Pryszczarki (Cecidomyiidae, Diptera) Polski. Annals of the Upper Silesian Museum (Entomology), 16, 5-160.
Roik, K., Strażyński, P., Baran, M., Bocianowski, J. (2022). Analiza poziomu zasiedlenia pszenicy ozimej przez mszycę zbożową (Sitobion avenae F.) w różnych rejonach Polski w latach 2009–2018 Analysis of the level of colonization of winter wheat by grain aphid (Sitobion avenae F.) in various regions of Poland in 2009–2018. Progress in Plant Protection, 62(4), 216-223.